Πρώτο commit

content/articles/01/03_free-software.md

@@ -0,0 +1,138 @@
++++
+title = 'Περί ελεύθερου (τζάμπα) λογισμικού.'
+date = '1997-01-01T00:00:00Z'
+description = ''
+author = 'Παναγιώτης Βρυώνης'
+issue = ['Magaz 01']
+issue_weight = 3
++++
+
+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
+
+*Αφού εφυγα από την συνάντηση που είχαμε με τους υπόλοιπους linux-άδες, πηγα να συναντήσω την κοπέλα μου. Εντάξει, είχα αργήσει, αλλά αυτό που δεν μπορουσε να
+καταλάβει είναι γιατί κάποιος θα μπορούσε να διαθέτει τόσο μεγάλο μέρος του χρόνου του χωρίς να πληρώνεται. Όταν μαλιστα της εξηγησα ότι δεν είμαι μόνο εγώ ο
+\"τρελός\" αλλά οτι υπάρχουν εκατομύρια άλλοι (μάλλον πιο τρελαμένοι) τότε το μυστήριο έγινε μεγαλύτερο\...*
+
+----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
+
+Θυμάμαι και τις δικές μου πρώτες σκέψεις όταν βρέθηκα στον κόσμο του linux. Γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι να προσφέρουν πόρους για να δημιουργηθεί κάτι το οποίο
+δεν θα τους αποφέρει οικονομικά οφέλη; Ακόμη και αν αυτό γίνεται, πώς είναι δυνατό κάτι τόσο πολύπλοκο όσο ένα ολόκληρο λειτουργικό σύστημα να δημιουργηθεί από
+εκατοντάδες ή χιλιάδες hackers που ο καθένας βάζει ένα λιθαράκι; Και για να πάω ένα βήμα παρακάτω, πως είναι δυνατόν το αποτέλεσμα αυτό να είναι ίδιας ποιότητας
+και σταθερότητας με το αποτέλεσμα μιας καλά οργανωμένης και στελεχωμένης ομάδας ειδικών που πληρώνεται πλουσιοπάροχα από μία εταιρεία;
+
+**1. Τι κερδίζει ο προγραμματιστής;**
+---------------------------------------------------------------------
+
+**2. Πώς μπορεί το αποτέλεσμα να είναι ποιοτικό;**
+----------------------------------------------------------------------------------
+
+**3. Επιγραμματικά**
+----------------------------------------------------
+
+
+### [1. Τι κερδίζει ο προγραμματιστής;]{#s1}
+
+Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά και ας προσπαθήσουμε να ρίξουμε λίγο φώς στο \"γιατί\". Αν και δεν είναι δυνατό να προσδιορίσουμε τα ακριβή κίνητρα του κάθε
+προγραμματιστή που χωρίς να πληρώνεται κάθεται και συνεισφέρει σε μία ομάδα τον χρόνο του, τις ικανότητές του, τις γνώσεις του καθώς και το μηχάνημά του (εκεί
+δουλεύει), μπορούμε να σκιαγραφήσουμε κάποια από αυτά.
+
+Είναι δεδομένο ότι όποιος ασχολείται με τον προγραμματισμό χωρίς να πληρώνεται το κάνει γιατί του αρέσει. Είναι το χόμπι του. Όπως κάποιος άλλος μπορεί να
+διέθετε όλο το Σαββατοκύριακό του για να φτιάξει μία βιβλιοθήκη στο δωμάτιό του ή ακόμη περισσότερο, θα πήγαινε να βοηθήσει ένα φίλο του που μαστορεύει και
+ζήτησε την βοήθειά του, έτσι και ο προγραμματιστής μας, διαθέτει τον χρόνο του για να γράψει ένα driver ή μία εφαρμογούλα ή να προσφέρει βελτιώσεις στην
+εφαρμογή που έγραψε κάποιος άλλος, ή ακόμη και να γράψει τα εγχειρίδια μίας εφαρμογής.
+
+Βλέποντας τα πράγματα από την παραπάνω οπτική γωνία, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι και μόνο η ικανοποίηση της ενασχόλησης με κάτι το οποίο θεωρούμε ενδιαφέρον
+είναι μια ουσιαστική ανταμοιβή. Υπάρχει όμως και μία ακόμη σημαντικότερη κατά την γνώμη μου: η δόξα και η αναγνώριση. Ένα καλό πρόγραμμα σημαίνει για τον ή τους
+δημιουργούς του αναγνώριση από ένα σωρό κόσμο (που στον χώρο του linux κατά κανόνα είναι και γνώστες του αντικειμένου). Μπορεί να μην δέχεται ο προγραμματιστής
+λεφτά για τις υπηρεσίες του, γίνεται όμως αποδέκτης αυτού που οι περισσότεροι θα ψάξουν να αγοράσουν με τα λευτά που κερδίζουν από την δουλειά τους: αναγνώριση.
+(Δεν είμαι εναντίον της αγοράς εργασίας, μην με παρεξηγήσετε, σκεφθείτε όμως σε μία καταναλωτική κοινωνία με ποιό βασικό κριτήριο ξοδεύουμε το μεγαλύτερο μέρος
+των χρημάτων μας.) Άλλωστε, η αναγνώριση και η φήμη μπορεί στο μέλλον να σας προσφέρουν μία πολύ καλη δουλειά\...
+
+Δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε και ένα ακόμη παράγοντα που οδηγεί κάποιον στο να γράψει (ή να συνεισφέρει ιδέες και κώδικα σε κάποιους που γράφουν) προγράμματα:
+την επίλυση ενός προβλήματος που αντιμετωπίζει ο ίδιος.
+
+Ας πούμε για παράδειγμα ότι χρησιμοποιείτε ένα απλό διευθυνσιογράφο που βρήκατε χωρίς χρέωση στο Internet. Όλα καλά, αλλά θα σας βόλευε πάρα πολύ να μπορείτε να
+τυπώνετε καρτέλες με τις διευθύνσεις για να τις κολλάτε σε φακέλους. Επειδή όμως έχετε το σαράκι του προγραμματισμού κοιτάτε τον πηγαίο κώδικα (source code) και
+κάνετε μερικές προσθήκες που σαν αποτέλεσμα έχουν την ζητούμενη δυνατότητα. Από το σημείο αυτό κι έπειτα έχετε δύο επιλογές.
+
+Η μία είναι να κρατήσετε τις αλλαγές για τον εαυτό σας θεωρώντας οτι είναι άδικο να επωφεληθεί κάποιος άλλος από τον δικό σας κόπο (αν και εσείς χρησιμοποιείτε
+το πρόγραμμα που προσφέρει κάποιος δωρεάν).
+
+Η άλλη επιλογή είναι να στείλετε τις αλλαγές στον δημιουργό του προγράμματος. Αν αυτός θεωρεί ότι πρέπει να ενσωματωθούν στο πρόγραμμα του, θα το κάνει στην
+επόμενη έκδοση. Στην έκδοση αυτή θα δείτε και το όνομά σας ανάμεσα σε αυτούς που βοήθησαν και ίσως μετά από αρκετό καιρό να διαβάσετε σε ένα περιοδικό ότι το
+πρόγραμμα αυτό έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο δυνατά προγράμματα της κατηγορίας του!
+
+Εσείς τί θα επιλέγατε;
+
+Οι λόγοι που ανέφερα μέχρι στιγμής δεν είναι βέβαια οι μοναδικοί. Σε αυτούς μπορούμε να συμπεριλάβουμε τον πειραματισμό με αντικείμενα που ένας συγκεκριμένος
+προγραμματιστής να μην έχει την δυνατότητα να ασχοληθεί στην εργασία του, την ανάπτυξη λογισμικού από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και/ή πανεπιστήμια καθώς και
+τις περιπτώσεις που ένα πρόγραμμα ξεκιναέι σαν εμπορικό αλλά οι δημιουργοί/χρηματοδότες του χάνουν το ενδιαφέρον τους σε αυτό και αντί να το θάψουν το δίνουν
+στο ευρύ κοινό να κάνει ότι νομίζει καλύτερο με αυτό.
+
+
+### [2. Πώς μπορεί το αποτέλεσμα να είναι ποιοτικό;]{#s2}
+
+Ας εξετάσουμε τώρα το ερώτημα πώς μπορεί ένα τόσο μεγάλο project όπως ένα λειτουργικό σύστημα να αναπτυχθεί τζάμπα και μάλιστα το αποτέλεσμα να είναι ποιοτικό.
+
+Για να καταλάβουμε την απάντηση πρέπει πρώτα να δούμε τί είναι το GPL. Το GPL (GNU General Public Licence ή αλλιώς copyleft) είναι ένας τρόπος έκδοσης και
+διανομής προγραμμάτων που διασφαλίζει την ελευθερία στο λογισμικό. Όπως αναφέρει και το κείμενο που περιγράφει το GPL, όταν λέμε ελευθερία δεν εννοούμε μόνο
+χωρίς χρέωση, αλλά την ελευθερία να διανέμει κανείς το χωρίς χρέωση λογισμικό (και να πληρώνεται για αυτό αν το επιθυμεί) την δυνατότητα να δει τον πηγαίο
+κώδικα, να τον αλλάξει ή και να χρησιμοποιήσει τμήματά του σε άλλα προγράμματα και όλα αυτά τα δικαιώματα να είναι κατοχυρωμένα από τον νόμο.
+
+Το Linux για παράδειγμα είναι κατοχυρωμένο με το GPL. Ο αρχικός δημιουργός του, ο Linus Torvalds, λειτουργεί περισσότερο σαν μάνατζερ του όλου εγχειρήματος:
+είναι αυτός που δέχεται τις τροποποιήσεις και τις νέες δυνατότητες, τις ενσωματώνει ή τις απορίπτει και εκδίδει την νέα έκδοση του κυρίως μέρους του Linux, του
+πυρήνα όπως λέγεται. Ο πηγαίος κώδικας (που από το GPL ορίζεται ως η μορφή στην οποία μπορούν να γίνουν ευκολότερα αλλαγές στο πρόγραμμα) είναι διαθέσιμη σε
+όποιον ενδιαφέρεται να την δει και να την τροποποιήσει.
+
+Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι για να γίνει ένα καλό πρόγραμμα χρειάζεται κάποιος, ή έστω μία μικρή ομάδα, που θα είναι αρκετά ευφυής για να συλλάβει την
+αρχική ιδέα και να την υλοποιήσει χωρίς λάθη. Αυτή η αντίληψη όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Μερικοί από τους λόγους;
+
+-   Ένα καλό πρόγραμμα έχει ανάγκη από χρήστες και μόνο αυτοί μπορούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια τις ανάγκες τους.
+-   Όταν μιλάμε για μεγάλα προγράμματα, δεν είναι δυνατό η υλοποίηση να γίνει χωρίς λάθη (bugs), είτε στην λογική (στον αλγόριθμο) είτε στην συγραφή του
+    προγράμματος. Λυπηρό ίσως, αλλά ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΕΛΕΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ !!!
+-   Ένα καλό πρόγραμμα πρέπει να συνοδεύεται από κατατοπιστικά εγχειρίδια που θα βοηθήσουν τους χρήστες του.
+-   Πρέπει να μπορεί να προσαρμόζεται με νέες εκδόσεις στα δεδομένα που επικρατούν στον χώρο και τα οποία αλλάζουν κάθε τόσο.
+
+Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω στον χώρο του Linux, με την βοήθεια του GPL είναι πραγματικά εντυπωσιακή.
+
+Η πολιτική του ελεύθερου λογισμικού και της αναγνώρισης όσων βοηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κάνουν πολλούς από τους χρήστες να αισθάνονται ότι είναι και
+μέρος της ομάδας ανάπτυξης του προγράμματος. Έτσι διασφαλίζεται μία συνεχής ροή παρατηρήσεων, εντοπισμού λαθών τροποποιήσεων και ιδεών προς τους
+προγραμματιστές. Τα bugs εντοπίζονται πολύ γρήγορα και συχνά η αναφορά για αυτά συνοδεύεται και από τον προσδιορισμό του κοματιού του πηγαίου κώδικα που είναι
+ελλατωματικός καθώς και από την προτεινόμενη διόρθωση (βλέπετε ο πηγαίος κώδικας δεν είναι επτασφράγιστο μυστικό όπως στην περίπτωση των εμπορικών
+προγραμμάτων!). Όπως λέει και ο Eric S. Raymond στο άρθρο του The Cathedral and the Bazzar <http://www.kde.org/food/cathedral/cathedral-paper.html>, *\"Δοθέντων
+αρκετών ματιών, όλα τα bugs είναι ρηχά\"*. Το παράδειγμα του Linux είναι αρκετό για να πείσει και τον πιο δύσπιστο: Θεωρείται από τα πιο σταθερά λειτουργικά
+συστήματα!
+
+Νομίζω ότι ενδιαφέρον είναι και αυτό που απάντησε σε μία σχετική ερώτηση ο ίδιος ο Linus ( [σε μια συνέντευξή
+του.](http://students.ceid.upatras.gr/~keramida/linux/doc/linus.html)) *\"Όταν μιλάμε για λογισμικό προτιμώ σαφώς το ελεύθερο λογισμικό γιατί πολύ σπάνια έχω
+δεί ένα πρόγραμμα που να δουλεύει αρκετά καλά για τις ανάγκες μου και το να έχεις τον πηγαίο κώδικα μπορεί να σε γλιτώσει.\"*
+
+Ένα άλλο θέμα είναι η ταχύτητα με την οποία αναπτύσεται μία εφαρμογή. Ειδικά στα εμπορικά προγράμματα, είναι δεδομένο ότι η επιτυχία ενός προγράμματος μπορεί να
+κριθεί από το αν βγήκε στην διανομή έγκαιρα, που σημαίνει ότι η ταχύτητα με την οποία το πρόγραμμα θα αναπτυχθεί είναι κρίσιμος παράγοντας. Στην περίπτωση του
+ελεύθερου λογισμικού (GPL) οι προγραμματιστές έχουν ένα ακόμη πλεονέκτημα: μπορούν να χρησιμοποιήσουν κώδικα που είναν γράψει άλλοι! Όπως λένε, οι καλοί
+προγραμματιστές ξέρουν τί να γράψουν, οι μεγάλοι προγραμματιστές ξέρουν τί να ξαναγράψουν (και να ξανα χρησιμοποιήσουν).
+
+Η ελεύθερη πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα, η εύκολη και άμμεση επικοινωνία με τους προγραμματιστές καθώς και το κλίμα αλληλοβοήθειας που επικρατεί στον χώρο του
+ελέυθερου λογισμικού επιτρέπουν και οδηγούν πολλούς από τους χρήστες να γράψουν εγχειρίδια χρήσης και άλλα βοηθητικά κείμενα σχετικά με το πρόγραμμα. Όποιος
+έχει αμφιβολία για αυτό, ας ρίξει μία ματιά στο <http://sunsite.unc.edu/LDP> για να δει το πλήθος και ποιότητα των κειμένων σχετικά με την χρήση και εγκατάσταση
+του Linux.
+
+Ο κώδικας που γράφεται στο πλαίσιο του ελεύθερου λογισμικού είναι κατά μέσο όρο πολύ υψηλών προδιαγραφών. Ο λόγος είναι ότι οι προγραμματιστές χρειάζονται (αφού
+συνήθως θέλουν να καλύψουν κάποια δικιά τους ανάγκη) και αγαπούν τον κώδικα που γράφουν (κάτι που δεν ισχύει πάντα στην περίπτωση εμπορικού κώδικα που γράφεται
+γιατί πρέπει να καλύψει την ανάγκη κάποιου πελάτη).
+
+Τέλος, καθώς ο χώρος αλλάζει, κάποιοι θα χρειαστούν μία νέα δυνατότητα που ή θα ζητήσουν από τους προγραμματιστές που αρχικά ανέπτυξαν την εφαρμογή ή θα την
+προσθέσουν μόνοι τους, άν γνωρίζουν προγραμματισμό. Ανακοινώσεις της μορφής *\"Ο τάδε πρότεινε αυτή την δυνατότητα, υπάρχει κάποιος που ενδιαφέρεται να την
+υλοποιήσει\"* είναι πολύ συχνές σε χώρους που αναπτύσεται ελεύθερο λογισμικό. Το πρόγραμμα θα συνεχίσει να εξελίσεται και να προσαρμόζεται όσο οι
+χρήστες-προγραμματιστές του το θεωρούν χρήσιμο. Ακόμη και αν ο αρχικός προγραμματιστής κάποια στιγμή αποφασίσει να αποτραβηχθεί, πολύ συχνά θα το \"υιοθετήσει\"
+
+### [3. Επιγραμματικά]{#s3}
+
+Προσπάθησα μέσα από αυτό το άρθρο να εξηγήσω πώς δουλεύει ο κόσμος του ελεύθερου λογισμικού, ένας κόσμος που σε εμάς που έχουμε μάθει να λειτουργούμε με τους
+κανόνες της αγοράς μπορεί να φαίνεται παράλογος.
+
+Άν ενδιαφέρεστε να μάθετε περισσότερα, επισκευθείτε τις διευθύνσεις:
+
+-   <http://www.fsf.org/>
+-   και <http://www.kde.org/food/food.html>
+