138 γραμμές
20 KiB
Markdown
138 γραμμές
20 KiB
Markdown
+++
|
||
title = 'Περί ελεύθερου (τζάμπα) λογισμικού.'
|
||
date = '1997-01-01T00:00:00Z'
|
||
description = ''
|
||
author = 'Παναγιώτης Βρυώνης'
|
||
issue = ['Magaz 01']
|
||
issue_weight = 3
|
||
+++
|
||
|
||
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
|
||
|
||
*Αφού εφυγα από την συνάντηση που είχαμε με τους υπόλοιπους linux-άδες, πηγα να συναντήσω την κοπέλα μου. Εντάξει, είχα αργήσει, αλλά αυτό που δεν μπορουσε να
|
||
καταλάβει είναι γιατί κάποιος θα μπορούσε να διαθέτει τόσο μεγάλο μέρος του χρόνου του χωρίς να πληρώνεται. Όταν μαλιστα της εξηγησα ότι δεν είμαι μόνο εγώ ο
|
||
\"τρελός\" αλλά οτι υπάρχουν εκατομύρια άλλοι (μάλλον πιο τρελαμένοι) τότε το μυστήριο έγινε μεγαλύτερο\...*
|
||
|
||
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
|
||
|
||
Θυμάμαι και τις δικές μου πρώτες σκέψεις όταν βρέθηκα στον κόσμο του linux. Γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι να προσφέρουν πόρους για να δημιουργηθεί κάτι το οποίο
|
||
δεν θα τους αποφέρει οικονομικά οφέλη; Ακόμη και αν αυτό γίνεται, πώς είναι δυνατό κάτι τόσο πολύπλοκο όσο ένα ολόκληρο λειτουργικό σύστημα να δημιουργηθεί από
|
||
εκατοντάδες ή χιλιάδες hackers που ο καθένας βάζει ένα λιθαράκι; Και για να πάω ένα βήμα παρακάτω, πως είναι δυνατόν το αποτέλεσμα αυτό να είναι ίδιας ποιότητας
|
||
και σταθερότητας με το αποτέλεσμα μιας καλά οργανωμένης και στελεχωμένης ομάδας ειδικών που πληρώνεται πλουσιοπάροχα από μία εταιρεία;
|
||
|
||
**1. Τι κερδίζει ο προγραμματιστής;**
|
||
---------------------------------------------------------------------
|
||
|
||
**2. Πώς μπορεί το αποτέλεσμα να είναι ποιοτικό;**
|
||
----------------------------------------------------------------------------------
|
||
|
||
**3. Επιγραμματικά**
|
||
----------------------------------------------------
|
||
|
||
|
||
### [1. Τι κερδίζει ο προγραμματιστής;]{#s1}
|
||
|
||
Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά και ας προσπαθήσουμε να ρίξουμε λίγο φώς στο \"γιατί\". Αν και δεν είναι δυνατό να προσδιορίσουμε τα ακριβή κίνητρα του κάθε
|
||
προγραμματιστή που χωρίς να πληρώνεται κάθεται και συνεισφέρει σε μία ομάδα τον χρόνο του, τις ικανότητές του, τις γνώσεις του καθώς και το μηχάνημά του (εκεί
|
||
δουλεύει), μπορούμε να σκιαγραφήσουμε κάποια από αυτά.
|
||
|
||
Είναι δεδομένο ότι όποιος ασχολείται με τον προγραμματισμό χωρίς να πληρώνεται το κάνει γιατί του αρέσει. Είναι το χόμπι του. Όπως κάποιος άλλος μπορεί να
|
||
διέθετε όλο το Σαββατοκύριακό του για να φτιάξει μία βιβλιοθήκη στο δωμάτιό του ή ακόμη περισσότερο, θα πήγαινε να βοηθήσει ένα φίλο του που μαστορεύει και
|
||
ζήτησε την βοήθειά του, έτσι και ο προγραμματιστής μας, διαθέτει τον χρόνο του για να γράψει ένα driver ή μία εφαρμογούλα ή να προσφέρει βελτιώσεις στην
|
||
εφαρμογή που έγραψε κάποιος άλλος, ή ακόμη και να γράψει τα εγχειρίδια μίας εφαρμογής.
|
||
|
||
Βλέποντας τα πράγματα από την παραπάνω οπτική γωνία, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι και μόνο η ικανοποίηση της ενασχόλησης με κάτι το οποίο θεωρούμε ενδιαφέρον
|
||
είναι μια ουσιαστική ανταμοιβή. Υπάρχει όμως και μία ακόμη σημαντικότερη κατά την γνώμη μου: η δόξα και η αναγνώριση. Ένα καλό πρόγραμμα σημαίνει για τον ή τους
|
||
δημιουργούς του αναγνώριση από ένα σωρό κόσμο (που στον χώρο του linux κατά κανόνα είναι και γνώστες του αντικειμένου). Μπορεί να μην δέχεται ο προγραμματιστής
|
||
λεφτά για τις υπηρεσίες του, γίνεται όμως αποδέκτης αυτού που οι περισσότεροι θα ψάξουν να αγοράσουν με τα λευτά που κερδίζουν από την δουλειά τους: αναγνώριση.
|
||
(Δεν είμαι εναντίον της αγοράς εργασίας, μην με παρεξηγήσετε, σκεφθείτε όμως σε μία καταναλωτική κοινωνία με ποιό βασικό κριτήριο ξοδεύουμε το μεγαλύτερο μέρος
|
||
των χρημάτων μας.) Άλλωστε, η αναγνώριση και η φήμη μπορεί στο μέλλον να σας προσφέρουν μία πολύ καλη δουλειά\...
|
||
|
||
Δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε και ένα ακόμη παράγοντα που οδηγεί κάποιον στο να γράψει (ή να συνεισφέρει ιδέες και κώδικα σε κάποιους που γράφουν) προγράμματα:
|
||
την επίλυση ενός προβλήματος που αντιμετωπίζει ο ίδιος.
|
||
|
||
Ας πούμε για παράδειγμα ότι χρησιμοποιείτε ένα απλό διευθυνσιογράφο που βρήκατε χωρίς χρέωση στο Internet. Όλα καλά, αλλά θα σας βόλευε πάρα πολύ να μπορείτε να
|
||
τυπώνετε καρτέλες με τις διευθύνσεις για να τις κολλάτε σε φακέλους. Επειδή όμως έχετε το σαράκι του προγραμματισμού κοιτάτε τον πηγαίο κώδικα (source code) και
|
||
κάνετε μερικές προσθήκες που σαν αποτέλεσμα έχουν την ζητούμενη δυνατότητα. Από το σημείο αυτό κι έπειτα έχετε δύο επιλογές.
|
||
|
||
Η μία είναι να κρατήσετε τις αλλαγές για τον εαυτό σας θεωρώντας οτι είναι άδικο να επωφεληθεί κάποιος άλλος από τον δικό σας κόπο (αν και εσείς χρησιμοποιείτε
|
||
το πρόγραμμα που προσφέρει κάποιος δωρεάν).
|
||
|
||
Η άλλη επιλογή είναι να στείλετε τις αλλαγές στον δημιουργό του προγράμματος. Αν αυτός θεωρεί ότι πρέπει να ενσωματωθούν στο πρόγραμμα του, θα το κάνει στην
|
||
επόμενη έκδοση. Στην έκδοση αυτή θα δείτε και το όνομά σας ανάμεσα σε αυτούς που βοήθησαν και ίσως μετά από αρκετό καιρό να διαβάσετε σε ένα περιοδικό ότι το
|
||
πρόγραμμα αυτό έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο δυνατά προγράμματα της κατηγορίας του!
|
||
|
||
Εσείς τί θα επιλέγατε;
|
||
|
||
Οι λόγοι που ανέφερα μέχρι στιγμής δεν είναι βέβαια οι μοναδικοί. Σε αυτούς μπορούμε να συμπεριλάβουμε τον πειραματισμό με αντικείμενα που ένας συγκεκριμένος
|
||
προγραμματιστής να μην έχει την δυνατότητα να ασχοληθεί στην εργασία του, την ανάπτυξη λογισμικού από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και/ή πανεπιστήμια καθώς και
|
||
τις περιπτώσεις που ένα πρόγραμμα ξεκιναέι σαν εμπορικό αλλά οι δημιουργοί/χρηματοδότες του χάνουν το ενδιαφέρον τους σε αυτό και αντί να το θάψουν το δίνουν
|
||
στο ευρύ κοινό να κάνει ότι νομίζει καλύτερο με αυτό.
|
||
|
||
|
||
### [2. Πώς μπορεί το αποτέλεσμα να είναι ποιοτικό;]{#s2}
|
||
|
||
Ας εξετάσουμε τώρα το ερώτημα πώς μπορεί ένα τόσο μεγάλο project όπως ένα λειτουργικό σύστημα να αναπτυχθεί τζάμπα και μάλιστα το αποτέλεσμα να είναι ποιοτικό.
|
||
|
||
Για να καταλάβουμε την απάντηση πρέπει πρώτα να δούμε τί είναι το GPL. Το GPL (GNU General Public Licence ή αλλιώς copyleft) είναι ένας τρόπος έκδοσης και
|
||
διανομής προγραμμάτων που διασφαλίζει την ελευθερία στο λογισμικό. Όπως αναφέρει και το κείμενο που περιγράφει το GPL, όταν λέμε ελευθερία δεν εννοούμε μόνο
|
||
χωρίς χρέωση, αλλά την ελευθερία να διανέμει κανείς το χωρίς χρέωση λογισμικό (και να πληρώνεται για αυτό αν το επιθυμεί) την δυνατότητα να δει τον πηγαίο
|
||
κώδικα, να τον αλλάξει ή και να χρησιμοποιήσει τμήματά του σε άλλα προγράμματα και όλα αυτά τα δικαιώματα να είναι κατοχυρωμένα από τον νόμο.
|
||
|
||
Το Linux για παράδειγμα είναι κατοχυρωμένο με το GPL. Ο αρχικός δημιουργός του, ο Linus Torvalds, λειτουργεί περισσότερο σαν μάνατζερ του όλου εγχειρήματος:
|
||
είναι αυτός που δέχεται τις τροποποιήσεις και τις νέες δυνατότητες, τις ενσωματώνει ή τις απορίπτει και εκδίδει την νέα έκδοση του κυρίως μέρους του Linux, του
|
||
πυρήνα όπως λέγεται. Ο πηγαίος κώδικας (που από το GPL ορίζεται ως η μορφή στην οποία μπορούν να γίνουν ευκολότερα αλλαγές στο πρόγραμμα) είναι διαθέσιμη σε
|
||
όποιον ενδιαφέρεται να την δει και να την τροποποιήσει.
|
||
|
||
Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι για να γίνει ένα καλό πρόγραμμα χρειάζεται κάποιος, ή έστω μία μικρή ομάδα, που θα είναι αρκετά ευφυής για να συλλάβει την
|
||
αρχική ιδέα και να την υλοποιήσει χωρίς λάθη. Αυτή η αντίληψη όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Μερικοί από τους λόγους;
|
||
|
||
- Ένα καλό πρόγραμμα έχει ανάγκη από χρήστες και μόνο αυτοί μπορούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια τις ανάγκες τους.
|
||
- Όταν μιλάμε για μεγάλα προγράμματα, δεν είναι δυνατό η υλοποίηση να γίνει χωρίς λάθη (bugs), είτε στην λογική (στον αλγόριθμο) είτε στην συγραφή του
|
||
προγράμματος. Λυπηρό ίσως, αλλά ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΕΛΕΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ !!!
|
||
- Ένα καλό πρόγραμμα πρέπει να συνοδεύεται από κατατοπιστικά εγχειρίδια που θα βοηθήσουν τους χρήστες του.
|
||
- Πρέπει να μπορεί να προσαρμόζεται με νέες εκδόσεις στα δεδομένα που επικρατούν στον χώρο και τα οποία αλλάζουν κάθε τόσο.
|
||
|
||
Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω στον χώρο του Linux, με την βοήθεια του GPL είναι πραγματικά εντυπωσιακή.
|
||
|
||
Η πολιτική του ελεύθερου λογισμικού και της αναγνώρισης όσων βοηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κάνουν πολλούς από τους χρήστες να αισθάνονται ότι είναι και
|
||
μέρος της ομάδας ανάπτυξης του προγράμματος. Έτσι διασφαλίζεται μία συνεχής ροή παρατηρήσεων, εντοπισμού λαθών τροποποιήσεων και ιδεών προς τους
|
||
προγραμματιστές. Τα bugs εντοπίζονται πολύ γρήγορα και συχνά η αναφορά για αυτά συνοδεύεται και από τον προσδιορισμό του κοματιού του πηγαίου κώδικα που είναι
|
||
ελλατωματικός καθώς και από την προτεινόμενη διόρθωση (βλέπετε ο πηγαίος κώδικας δεν είναι επτασφράγιστο μυστικό όπως στην περίπτωση των εμπορικών
|
||
προγραμμάτων!). Όπως λέει και ο Eric S. Raymond στο άρθρο του The Cathedral and the Bazzar <http://www.kde.org/food/cathedral/cathedral-paper.html>, *\"Δοθέντων
|
||
αρκετών ματιών, όλα τα bugs είναι ρηχά\"*. Το παράδειγμα του Linux είναι αρκετό για να πείσει και τον πιο δύσπιστο: Θεωρείται από τα πιο σταθερά λειτουργικά
|
||
συστήματα!
|
||
|
||
Νομίζω ότι ενδιαφέρον είναι και αυτό που απάντησε σε μία σχετική ερώτηση ο ίδιος ο Linus ( [σε μια συνέντευξή
|
||
του.](http://students.ceid.upatras.gr/~keramida/linux/doc/linus.html)) *\"Όταν μιλάμε για λογισμικό προτιμώ σαφώς το ελεύθερο λογισμικό γιατί πολύ σπάνια έχω
|
||
δεί ένα πρόγραμμα που να δουλεύει αρκετά καλά για τις ανάγκες μου και το να έχεις τον πηγαίο κώδικα μπορεί να σε γλιτώσει.\"*
|
||
|
||
Ένα άλλο θέμα είναι η ταχύτητα με την οποία αναπτύσεται μία εφαρμογή. Ειδικά στα εμπορικά προγράμματα, είναι δεδομένο ότι η επιτυχία ενός προγράμματος μπορεί να
|
||
κριθεί από το αν βγήκε στην διανομή έγκαιρα, που σημαίνει ότι η ταχύτητα με την οποία το πρόγραμμα θα αναπτυχθεί είναι κρίσιμος παράγοντας. Στην περίπτωση του
|
||
ελεύθερου λογισμικού (GPL) οι προγραμματιστές έχουν ένα ακόμη πλεονέκτημα: μπορούν να χρησιμοποιήσουν κώδικα που είναν γράψει άλλοι! Όπως λένε, οι καλοί
|
||
προγραμματιστές ξέρουν τί να γράψουν, οι μεγάλοι προγραμματιστές ξέρουν τί να ξαναγράψουν (και να ξανα χρησιμοποιήσουν).
|
||
|
||
Η ελεύθερη πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα, η εύκολη και άμμεση επικοινωνία με τους προγραμματιστές καθώς και το κλίμα αλληλοβοήθειας που επικρατεί στον χώρο του
|
||
ελέυθερου λογισμικού επιτρέπουν και οδηγούν πολλούς από τους χρήστες να γράψουν εγχειρίδια χρήσης και άλλα βοηθητικά κείμενα σχετικά με το πρόγραμμα. Όποιος
|
||
έχει αμφιβολία για αυτό, ας ρίξει μία ματιά στο <http://sunsite.unc.edu/LDP> για να δει το πλήθος και ποιότητα των κειμένων σχετικά με την χρήση και εγκατάσταση
|
||
του Linux.
|
||
|
||
Ο κώδικας που γράφεται στο πλαίσιο του ελεύθερου λογισμικού είναι κατά μέσο όρο πολύ υψηλών προδιαγραφών. Ο λόγος είναι ότι οι προγραμματιστές χρειάζονται (αφού
|
||
συνήθως θέλουν να καλύψουν κάποια δικιά τους ανάγκη) και αγαπούν τον κώδικα που γράφουν (κάτι που δεν ισχύει πάντα στην περίπτωση εμπορικού κώδικα που γράφεται
|
||
γιατί πρέπει να καλύψει την ανάγκη κάποιου πελάτη).
|
||
|
||
Τέλος, καθώς ο χώρος αλλάζει, κάποιοι θα χρειαστούν μία νέα δυνατότητα που ή θα ζητήσουν από τους προγραμματιστές που αρχικά ανέπτυξαν την εφαρμογή ή θα την
|
||
προσθέσουν μόνοι τους, άν γνωρίζουν προγραμματισμό. Ανακοινώσεις της μορφής *\"Ο τάδε πρότεινε αυτή την δυνατότητα, υπάρχει κάποιος που ενδιαφέρεται να την
|
||
υλοποιήσει\"* είναι πολύ συχνές σε χώρους που αναπτύσεται ελεύθερο λογισμικό. Το πρόγραμμα θα συνεχίσει να εξελίσεται και να προσαρμόζεται όσο οι
|
||
χρήστες-προγραμματιστές του το θεωρούν χρήσιμο. Ακόμη και αν ο αρχικός προγραμματιστής κάποια στιγμή αποφασίσει να αποτραβηχθεί, πολύ συχνά θα το \"υιοθετήσει\"
|
||
|
||
### [3. Επιγραμματικά]{#s3}
|
||
|
||
Προσπάθησα μέσα από αυτό το άρθρο να εξηγήσω πώς δουλεύει ο κόσμος του ελεύθερου λογισμικού, ένας κόσμος που σε εμάς που έχουμε μάθει να λειτουργούμε με τους
|
||
κανόνες της αγοράς μπορεί να φαίνεται παράλογος.
|
||
|
||
Άν ενδιαφέρεστε να μάθετε περισσότερα, επισκευθείτε τις διευθύνσεις:
|
||
|
||
- <http://www.fsf.org/>
|
||
- και <http://www.kde.org/food/food.html>
|
||
|